Το αλάτι στη διατροφή μας: κρυφή νοστιμιά ή κρυφή απειλή;
Γράφει η Ιωάννα Παπαδοπούλου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Στις 17 Μαΐου γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Υπέρτασης και με αυτή την αφορμή δημιουργήσαμε ένα άρθρο για το τρόφιμο που δίνει τη νοστιμιά στη ζωή! Ο λόγος για το αλάτι που, εκτός των άλλων, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την υπέρταση και την υγεία της καρδιάς.
Διαβάζοντας αυτό το άρθρο θα μάθετε:
þΠοιο ρόλο παίζει το αλάτι στην καθημερινή ζωή και την υγεία μας;
þΠως και πόσο αλάτι πρέπει τελικά να καταναλώνουμε, σύμφωνα με διεθνείς φορείς;
þΠοια η σχέση ανάμεσα στο αλάτι και το νάτριο;
þΣε ποια τρόφιμα βρίσκουμε το αλάτι; Και πως ανακαλύπτουμε τις «κρυφές πηγές» αλατιού;
þΠώς μειώνουμε το αλάτι στην καθημερινή μας διατροφή, χωρίς να στερηθούμε τη γεύση.
Στην αρχαία Ελλάδα ήταν σύμβολο της αλληλεγγύης και της φιλίας. Γι’ αυτό το λόγο οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το αλάτι ως επισφράγιση στις συμφωνίες τους. Πριν ακόμη χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική, το αλάτι είχε σημαντικό ρόλο στα ελληνικά νοικοκυριά ως συντηρητικό, συμβάλλοντας στη διατήρηση τροφίμων όπως κρέατα, ψάρια, τυριά κλπ. Η συγκεκριμένη ιδιότητα του αλατιού βοήθησε και στις μεγάλες μετακινήσεις, αφού πλέον είχε βρεθεί ο τρόπος να αποτρέπεται η αλλοίωση των τροφών για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Κι ενώ το αλάτι να δίνει γεύση και νόημα στα γεύματά μας, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες συστάσεις και ερευνητικά δεδομένα τονίζουν τη μεγάλη ανάγκη περιορισμού του, καθώς αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αιτίες εμφάνισης της υπέρτασης.
Φυσιολογικά, το αλάτι βοηθά στη σωστή λειτουργία του μυϊκού και του νευρικού συστήματος, ενώ παράλληλα συμβάλλει στη ρύθμιση των υγρών του σώματος και της αρτηριακής πίεσης, όταν η πρόσληψή του γίνεται με μέτρο.
Ωστόσο, όταν η κατανάλωσή του είναι αυξημένη, τότε αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης υπέρτασης (υψηλής αρτηριακής πίεσης). Η υπέρταση, είναι μια ασθένεια που συνδέεται στενά με χρόνια προβλήματα υγείας όπως τα καρδιαγγειακά και τα εγκεφαλικά, όπου τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται σε όλο και πιο νεαρές ηλικίες. Για το λόγο αυτό, τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization, WHO) όσο και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια Τροφίμων (European Food Safety Authority, EFSA) συστήνουν τον περιορισμό του αλατιού, τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά, σε 5-6 γραμμάρια την ημέρα, ποσότητα που αντιστοιχεί σε 1 κουταλάκι του γλυκού.
Τι πρέπει να γνωρίζετε
þΕίναι το ίδιο το αλάτι με το νάτριο;
Το μαγειρικό αλάτι είναι μια χημική ένωση που αποτελείται από νάτριο και χλώριο σε αναλογία 40-60, το οποίο πρακτικά σημαίνει πως 1 γρ. αλατιού αντιστοιχεί σε 0,4γρ. νατρίου. Από τα 2 στοιχεία, επικεντρώνουμε την προσοχή μας στο νάτριο, καθώς αυτό είναι που ενοχοποιείται για την υπέρταση.
þΠού συναντάμε το αλάτι;
Πρακτικά δεν υπάρχει καμία τροφή που να μην περιέχει από μόνη της αλάτι. Άρα εκτός από το αλάτι που προσθέτουμε εμείς οι ίδιοι, χρειάζεται να συνυπολογίσουμε το αλάτι που προσλαμβάνουμε από φυσικές πηγές, αλλά και το αλάτι που κρύβεται σε επεξεργασμένα τρόφιμα. Επιπλέον, είναι σαφές πως αν θέλουμε να έχουμε την πρόσληψη αλατιού «υπό έλεγχο», χρειάζεται να αποφεύγουμε τροφές με αυξημένη περιεκτικότητα, όπως αυτές που συγκεντρώνονται στον παρακάτω πίνακα:
þΠώς θα ανακαλύψετε το «κρυφό αλάτι» στα τρόφιμα;
Όπως είδαμε και παραπάνω, το αλάτι, εκτός από την επιτραπέζια μορφή του, χρησιμοποιείται και σε τρόφιμα, είτε ως συντηρητικό είτε για την βελτίωση της γεύσης. Αν, λοιπόν, θέλετε να ανακαλύψετε «κρυφές πηγές» του, ένας πολύτιμος σύμμαχός σας μπορούν να αποδειχθούν οι ετικέτες τροφίμων και ειδικότερα η περιεκτικότητα νατρίου που αναγράφεται στον πίνακα διατροφικής δήλωσης.
Πιο συγκεκριμένα, ένα τρόφιμο είναι…
•Υψηλό σε νάτριο/αλάτι: όταν στα 100 γραμμάρια περιέχει περισσότερο από 0,6 γραμμάρια νατρίου (ή 1,5 γραμμάρια αλατιού)
•Μέτριο σε νάτριο/αλάτι: όταν στα 100 γραμμάρια περιέχει 0,3 έως 0,6 γραμμάρια νατρίου (ή 0,75 έως 1,5 γραμμάρια αλατιού).
•Χαμηλό σε νάτριο/αλάτι: όταν στα 100 γραμμάρια περιέχει 0,1 γραμμάριο νατρίου (ή 0,3 γραμμάρια αλατιού) ή λιγότερο.
•Πολύ χαμηλό σε νάτριο/αλάτι: όταν στα 100 γραμμάρια ή 100 ml περιέχει όχι περισσότερο από 0,04 γραμμάρια νατρίου ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού.
•Ελεύθερο νατρίου/αλατιού: όταν στα 100 γραμμάρια ή 100 ml περιέχει όχι περισσότερο από 0,005 γραμμάρια νατρίου ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού ανά 100 γραμμάρια ή 100 ml.
Extra tip: Μάθετε τη “διάλεκτο”
Εκτός από το αλάτι, το νάτριο μπορεί να περιέχεται σε μεγάλο ποσοστό σε κάποια πρόσθετα τροφίμων. Κοιτάζοντας, λοιπόν, τη λίστα συστατικών, αναζητήστε όρους όπως: γλουταμινικό μονονάτριο, αλγινικό, θειώδες, καζεϊνικό, βενζοϊκό νάτριο, διττανθρακικό άλας νατρίου, σάλτσα σόγιας, άλας κρεμμυδιών και άλας σκόρδου.
þΝόστιμοι τρόποι για να μειώσετε την πρόσληψη αλατιού
èΑπομακρύνετε την αλατιέρα από το τραπέζι.
èΧρησιμοποιήστε φυσικό μεταλλικό αλάτι ή άνθος άλατος (αφρίνα) τα οποία είναι εξαιρετικά εύγευστα και σας δίνουν τη δυνατότητα να πετύχετε το ίδιο γευστικό αποτέλεσμα με μικρότερη ποσότητα.
èΠροτιμήστε το σπιτικό φαγητό από τα γεύματα από έξω, καθώς έτσι μπορείτε να ελέγχετε καλύτερα την ποσότητα αλατιού.
èΔώστε γεύση στα φαγητά σας χρησιμοποιώντας, αντί για αλάτι, μυρωδικά ή μπαχαρικά, όπως άνηθο, ρίγανη, δεντρολίβανο, βασιλικό, δυόσμο, δάφνη, θυμάρι, αποξηραμένο σέλινο, πιπέρι, μοσχοκάρυδο, κύμινο κ.ά. Επιπλέον, χρησιμοποιήστε ξίδι, λεμόνι, σκόρδο, κρεμμύδι κ.ά.
èΜαρινάρετε το κρέας– μπορείτε να βρείτε αρκετές συνταγές για μαρινάδα που δεν περιέχουν αλάτι.
èΠριν ψήσετε το ψάρι, προσθέστε χοντρό αλάτι στην επιφάνειά του. Μόλις ψηθεί, αφαιρέστε την πέτσα του ψαριού που έχει όλο το ορατό αλάτι που προσθέσατε. Επίσης μπορείτε να το ψήσετε με λίγο ελαιόλαδο, μυρωδικά και φέτες ντομάτας ή λεμονιού και τελικά να το σερβίρετε με λίγο λαδολέμονο.
èΔιατηρήστε τη φέτα σε νερό αντί για άλμη.
èΦτιάξτε ψωμάκια χωρίς αλάτι, σε ατομικές μερίδες ώστε να μπορείτε στη συνέχεια να τα διατηρήσετε στην κατάψυξη.
èΕπιλέξτε ανάλατους ξηρούς καρπούς.
Αναδημοσίευση από: interamerican.gr