Μπακαλιάρος σκορδαλιά… η ιστορία και η θρεπτική τους αξία
Γράφει η Γλυκερία Παπαγιαννοπούλου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc
Εθνική και θρησκευτική εορτή, η 25η Μαρτίου και συν τοις άλλοις, μία ευκαιρία να συγκεντρωθεί όλη η οικογένεια γύρω από το τραπέζι! Τα ήθη και έθιμα του τόπου μας προστάζουν την κατανάλωση μπακαλιάρου με τη στενή συνοδεία της σκορδαλιάς. Γιατί, όμως, έχει επικρατήσει αυτό το εθιμοτυπικό;
Η ιστορία του μπακαλιάρου…
Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, η Εκκλησία επέτρεπε στους πιστούς να φάνε ψάρι μόνο δύο φορές, του Ευαγγελισμού και την Κυριακή των Βαΐων. Με εξαίρεση τα νησιά, όπου υπήρχε πάντα φρέσκο ψάρι, στην υπόλοιπη Ελλάδα ο υγρανάλατος ή παστός μπακαλιάρος ήταν μία οικονομική και εύκολη λύση.
Η ιστορία του μπακαλιάρου ξεκινάει από την εποχή των Βίκινγκς, οι οποίοι λέγεται ότι κατά το ψάρεμα του μπακαλιάρου ανακάλυψαν τον Νέο Κόσμο. Ο παστός μπακαλιάρος κάνει την εμφάνισή του το Μεσαίωνα, όταν οι Βάσκοι ξεκίνησαν να τον εμπορεύονται και τον ονόμασαν «ψάρι του βουνού». Στην Ελλάδα, ήρθε πιθανώς από τους Άγγλους, τον 15ο αιώνα, οι οποίοι τον αντάλλασαν μάλιστα με κορινθιακές σταφίδες. Καθιερώθηκε, λοιπόν, στο ελληνικό τραπέζι, ως φθηνό και προσιτό για το λαό, ψάρι κατά τη διάρκεια της σαρακοστιανής νηστείας, αλλά και στις εξόδους στις λαϊκές ταβέρνες. Σήμερα, ωστόσο, θεωρείται πλέον εκλεκτό είδος ψαριού, καθώς έχει περιοριστεί η αλιεία του, με αποτέλεσμα να καταλαμβάνει εξέχουσα θέση στους καταλόγους gourme εστιατορίων.
Η θρεπτική αξία του μπακαλιάρου…
Ο μπακαλιάρος, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερα θρεπτικό ψάρι, καθώς αποτελεί εξαιρετική πηγή πρωτεΐνης, ψευδαργύρου και φωσφόρου, καθώς επίσης, και λιποδιαλυτών βιταμινών A, D και Κ. Από το συκώτι αυτού του ψαριού, επίσης, παρασκευάζεται το γνωστό «μουρουνέλαιο», που είναι πολύ πλούσιο σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και συχνά δίνεται ως συμπλήρωμα διατροφής. Τα ωμέγα-3, είναι πολυακόρεστα λιπαρά, εξαιρετικά ωφέλιμα για τον οργανισμό, κυρίως για την υγεία της καρδίας, των αγγείων και του εγκεφάλου.
Όσον αφορά τη θερμιδική του αξία, τα 100γρ. ξαλμυρισμένου μπακαλιάρου αποδίδουν 76 θερμίδες. Ωστόσο, ο παραδοσιακός τρόπος μαγειρέματος, δηλαδή το τηγάνισμα με κουρκούτι, υπερδιπλασιάζει το θερμιδικό περιεχόμενό του. Επίσης, οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται κατά το τηγάνισμα αναπόφευκτα καταστρέφουν μεγάλο μέρος των πολύτιμων θρεπτικών συστατικών του.
Η θρεπτική αξία της σκορδαλιάς…
Θα αποτελούσε παράλειψή μας, η μη αναφορά στη σκορδαλιά. Με πατάτα ή ψωμί, αποτελεί εξαιρετικά θρεπτική επιλογή, εξαιτίας του σκόρδου που περιέχει. Η αλλισίνη είναι η κύρια δραστική ουσία του σκόρδου, στην οποία έχουν αποδοθεί θεραπευτικές ιδιότητες,
κυρίως λόγω της αντιμικροβιακής και αντιοξειδωτικής της δράσης. Πολλά οφέλη φαίνεται να έχει και στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και της χοληστερόλης. Ωστόσο, δε θα πρέπει να αγνοήσουμε το γεγονός ότι η σκορδαλιά αποτελεί ένα αρκετά πλούσιο σε θερμίδες συνοδευτικό, αν αναλογιστεί κανείς ότι αποτελείται κυρίως από ψωμί και λάδι. Μία κουταλιά της σούπας σκορδαλιά αποδίδει περίπου 90-120 θερμίδες, ανάλογα με τον τρόπο παρασκευής της. Το μέτρο και η ισορροπία, λοιπόν, θα πρέπει να χαρακτηρίζει και το τραπέζι της 25ης Μαρτίου!
Καλή σας όρεξη!